همشهری آنلاین: در این محله‌ها پیوند میان محیط کار و سکونت افراد برقرار بوده و درنتیجه سرزندگی در آن تضمین شده بود، اما با ورود شهرسازی مدرن و غلبه آن بر شهر کهن و تسلط ماشین بر انسان، مفهوم محله کاملاً از ماهیت گذشته خویش متمایز و در حد واحد تقسیمات شهری به کار برده شد. از سوی دیگر رویکرد مسلط در حوزه توسعه و مدیریت شهری، طی دهه‌های گذشته رویکردی متمرکز و از بالا به پایین با نگاه صرفاً کالبدی و فیزیکی و نادیده گرفتن جنبه‌های اجتماعی و فرهنگی زندگی شهری بوده است.
در نقد رویکرد گذشته و با آسیب‌شناسی برنامه‌های توسعه، مدیریت جدید شهری تهران با رویکردی متفاوت، هویت محله‌ای و مؤلفه‌های اجتماعی و فرهنگی آن و محله‌محوری را مورد توجه قرار داده است. در نخستین گام برگزاری انتخابات شورایاری‌ها در دستورکار قرار گرفت. با شروع به کار شورایاران عملاً محله‌ها و نیازهای محلی هر روز پررنگ‌تر شده است. گام دوم، ظهور و بروز دغدغه‌های محلی در قالب دستور کار جدید شهری بود که این مهم در بهترین حالت خود را در بودجه سال آینده نمایان ساخته است.
بر این باورم که تکیه اصلی رویکرد محله‌محور باید بر جلب مشارکت شهروندان در فرایند تصمیم‌سازی، برنامه‌ریزی و اجرا و ارتقای زیست‌پذیری و توسعه‌یافتگی خردترین واحد سکونتی و فعالیتی شهر یعنی محله باشد و نقش شورایاران شهرتهران در این امر بسیار مهم و پررنگ خواهد بود، از این‌رو لازم است تا به تقویت شورایاران وسراهای محله‌ها پرداخته شود.
با نظر شهردار تهران در سال۱۳۹۸ تلاش شد تا با اصلاح آسیب‌های ناشی از پروژه‌های بزرگ مقیاس، برای تحقق شعار تهران به مثابه «شهری برای همه» و بسط رویکرد محله‌محوری، برنامه‌ریزی در شهر تهران با رویکرد مشارکتی و محله‌محور مورد توجه قرار گیرد. بنابراین هدایت بودجه عمرانی شهرداری تهران به سمت توسعه محله‌ها با هدف ارتقای زندگی اجتماعی در سطح محلی، افزایش برخورداری محله‌های کمتر توسعه‌یافته، شناسایی نیازهای محله‌ها و اعمال سیاست‌های تبعیض مثبت برای رفع نیازهای محله‌های کمتر توسعه‌یافته در راستای تحقق مشارکت‌های واقعی مردمی در امر توسعه در دستور کار مدیریت شهری قرار گرفت. برای تحقق رویکرد فوق، تصویب و اجرای برنامه توسعه محله‌ها برای ۱۷۸محله شهر تهران که تدوین برنامه آنها از سال۱۳۹۷ با همکاری دفاتر توسعه محله‌ای مستقر در محله‌های دارای بافت فرسوده تحت پوشش سازمان نوسازی شهر تهران آغاز شده بود با جدیت تمام پیگیری شد.
پس از اتمام فرایند تصویب برنامه‌های مذکور در ستادهای بازآفرینی مناطق شهرداری تهران در سال۱۳۹۸، تخصیص بودجه به پروژه‌های عمرانی کوتاه‌مدت تعریف شده در اسناد توسعه محلی از طریق تدوین «آیین‌نامه اجرایی نحوه شناسایی و اولویت‌بندی پروژه‌های عمرانی توسعه محله‌های شهر تهران با هدف کاهش شکاف برخورداری مناطق ۲۲گانه» موضوع ماده۲۳ برنامه سوم توسعه شهر تهران که به توزیع منابع عمومی برای کاهش فاصله شاخص برخورداری مناطق ۲۲گانه می‌پردازد، در اولویت اقدامات معاونت برنامه‌ریزی قرار گرفت و در نیمه دوم سال۱۳۹۸ به مرحله اجرا رسید. همچنین با بهره‌گیری از نتایج پژوهش‌های انجام شده در زمینه احصای شاخص برخورداری از جمله پژوهش «ارزیابی توسعه‌یافتگی مناطق ۲۲گانه و محله‌ها و راهکارهای کاهش فاصله آنها» که در اداره کل برنامه و بودجه معاونت برنامه‌ریزی، توسعه شهری و امور شورا صورت گرفته بود و با تدوین شاخص‌های ترکیبی، مناطق ۲۲گانه تهران رتبه‌بندی شده و از بین مناطق ۲۲گانه، ۱۵منطقه نابرخوردار به‌عنوان اولویت مداخله و تعریف پروژه‌های عمرانی در سال۹۸ انتخاب شدند.
همچنین ۳۵۴محله شهر تهران براساس شاخص نابرخورداری خوشه‌بندی شده و در ۳خوشه محروم یا نابرخوردار (۶۲ محله)، نیمه توسعه‌یافته یا نیمه‌برخوردار (۲۱۵ محله) و توسعه‌یافته یا برخوردار (۷۷ محله) قرار گرفتند. از میان ۶۲محله نابرخوردار و با به کارگیری روش تطبیقی، ۴۸محله نابرخوردار دارای سند توسعه محله‌ای برای اولویت اقدامات در سال۹۸ انتخاب و در نهایت پس از رفت و برگشت‌های متعدد با سایر معاونت‌های ستادی در شهرداری تهران و شهرداری‌های مناطق منتخب ۵۵محله برای مداخله در سال۱۳۹۸ انتخاب شدند. همچنین با عنایت به توجه ویژه این معاونت به لزوم کاهش شکاف موجود میان محله‌ها به لحاظ شاخص برخورداری، مناطق ۱۰، ۱۱، ۱۵، ۱۷، ۱۸، ۱۹ و ۲۰ با حداقل ۵محله نابرخوردار در اولویت نخست مداخلات قرار گرفتند. پس از انتخاب محله‌های نابرخوردار، فرایند مشارکتی اولویت‌بندی پروژه‌ها با حضور شورایاران، دفاتر توسعه محلی و شهرداری‌های مناطق طی شده و لیستی از پروژه‌ها برای اجرا جمع‌آوری شد که شامل ۲۱۰پروژه معادل با ۲۰۰میلیارد تومان بودجه بود. در متمم بودجه و با نظر مثبت و حمایت اعضای محترم شورای اسلامی شهر تهران تعداد پروژه‌ها به ۴۲۶مورد افزایش یافته و رقم بودجه محله‌ها به ۳۷۵میلیارد تومان ارتقا پیدا کرد.
از سویی با توجه به محدودیت‌های زمانی در سال۱۳۹۸ و سهولت برگزاری مناقصه از طریق سازمان‌ها و شرکت‌های زیرمجموعه شهرداری تهران و امکان انجام پروژه‌ها از طریق پیمانکاران متمرکز دارای قرارداد جاری، اجرای پروژه‌های عمرانی توسعه محله‌ها که شامل پروژه‌های بهسازی خیابان‌ها و میادین، ساماندهی معابر و پیاده‌روها، تجهیز پارک و بوستان‌های محلی، ایجاد پاتوق‌های محله، ایجاد مسیرهای دوچرخه و مواردی از این دست است، طبق تفاهمنامه‌های منعقد شده و با هماهنگی‌های صورت گرفته، دراختیار سازمان عمرانی مناطق و معاونت خدمات شهری قرار داده و شهرداری‌های مناطق و شورایاران محله‌ها به‌عنوان ناظران ملزم به نظارت بر پروژه‌های عمرانی هستند.
با عنایت به اهمیت توسعه محله‌محور در برنامه سوم توسعه شهرداری تهران، سهم قابل توجه‌ای از بودجه شهرداری تهران در سال۱۳۹۹ که معادل ۲هزار میلیارد تومان از بودجه سرمایه‌ای –توسعه‌ای است، برای تعریف و اجرای یک‌هزار پروژه توسعه محله‌ای اختصاص یافته است که براساس دستورالعمل مشخصی به محله‌های شهر تهران تخصیص یافته و با مشارکت مستقیم ساکنان محله‌ها اجرا خواهد شد. لذا در دستورالعمل تدوین شده به نقش هریک از سازمان‌های درگیر در این فرایند پرداخته شد و مکانیزم‌های مشخصی برای شناسایی، اولویت‌بندی و انتخاب پروژه‌ها و مشارکت مردم در کل فرایند تعریف تا اجرای پروژه تعریف شده است که در ماه‌های آتی به اطلاع عموم خواهد رسید.
امید است که تحقق این پروژه‌ها در سال۱۳۹۹ موجبات ارتقای کیفیت زندگی شهروندان تهرانی را فراهم کرده و زمینه توسعه و تعالی شهر تهران و تحقق شعار «تهران شهری برای همه» را به وجود آورد.
نظر شما